Onder een myofasciaal pijnsyndroom verstaat men klachten in het houdings- en bewegingsapparaat die veroorzaakt worden door de aanwezigheid van myofasciale triggerpoints (MFTP). Een myofasciaal triggerpoint (lees pijnlijke spierverharding) kan bewegingsbeperking, stijfheid, krachtsverlies en pijnklachten veroorzaken. Myofasciale triggerpoints worden vaak over het hoofd gezien bij klachten en pijn van het houdings- en bewegingsapparaat. De schattingen door onderzoekers gedaan naar het voorkomen van myofasciale triggerpoints als oorzaak van pijnklachten in het spierstelsel variëren sterk van 21% - 93%! Gebrek aan diagnostische kenmerken, ongetraindheid van de onderzoekers, verschillen in patiëntengroepen en de duur van de klachten veroorzaken deze verschillen.
Een myofasciaal triggerpoint (pijnlijke spierverharding) is een (zeer) drukpijnlijke plek in een dwarsgestreepte spier. In de spierbuik van deze spier kan men een strakke streng waarnemen waarin een plaatselijke verdikking zit (ongeveer ter grootte van een tarwekorrel). Deze plek is pijnlijk bij druk en kan een karakteristieke uitstralingspijn doen ontstaan. De patiënt herkent in de uitstralende pijn zijn klacht. Een myofasciaal triggerpoint veroorzaakt een veranderde spierfunctie (spierkrachtafname, spierverkorting etc.) en autonome symptomen zoals toename van zweten, rillerig zijn, duizelig/licht in het hoofd, wazig zien en/of koude handen.
Een myofasciale triggerpoint kan ontstaan door een acute (verkeerde beweging, ongeluk) of chronische (langdurige verkeerde werkhouding) overbelasting. Ten gevolge van deze overbelasting ontstaat er een ingewikkeld fysiologisch proces in de spier op celniveau en er ontstaat een zichzelf onderhoudende vicieuze cirkel. Deze overbelasting kan te maken hebben met "beroepshoudingen" en leefgewoontes. Meestal ontstaan klachten door een samenhang van verschillende factoren; bijvoorbeeld een combinatie van overbelasting van de betreffende spier (door werk of trauma) met ongunstige omstandigheden zoals stress, vermoeidheid, slechte voeding, spieren die niet kunnen ontspannen etc. Soms is de oorzaak van de klacht voor de patiënt duidelijk (bijv. door een val) maar vaak weet men de oorzaak niet precies en zijn de klachten geleidelijk ontstaan en toegenomen.
De pijn van een myofasciale triggerpoint kan verergeren door:
De pijn van een myofasciale triggerpoint kan verminderen door:
Talrijke factoren kunnen het bestaan van myofasciale triggerpoints onderhouden. Vooral bij patiënten met chronische myofasciale pijn is aandacht voor deze factoren van groot belang.
Klachtenonderhoudende factoren zijn:
